Welzijn op het werk: complete gids

Sport en welzijn op het werk: een strategische hefboom voor gezondheid, cohesie en prestaties

Sport en welzijn op het werk nemen vandaag een prominente plaats in binnen organisaties. Ze versterken zowel de fysieke als mentale gezondheid van medewerkers, bevorderen teamcohesie en dragen bij aan een hogere productiviteit. In België sluiten deze initiatieven perfect aan bij de Welzijnswet van 4 augustus 1996 en de Codex Welzijn op het Werk, die werkgevers verplichten om veiligheid, gezondheid én preventie te garanderen.

Deze gids brengt helder in kaart wat welzijn op het werk betekent, welke dimensies essentieel zijn, welke voordelen sport op het werk biedt, welke wettelijke verplichtingen gelden in België en welke concrete oplossingen organisaties kunnen inzetten voor een effectieve implementatie.

Definitie van welzijn op het werk

Welzijn op het werk verwijst naar een gevoel van voldoening en groei dat medewerkers ervaren in hun professionele omgeving. Het gaat verder dan de afwezigheid van stress en biedt een betekenisvolle, verrijkende werkervaring. Het steunt op verschillende kernaspecten: een ergonomische en veilige werkplek, een gezond evenwicht tussen werk en privé via flexibele uren en telewerk, en initiatieven die de mentale en fysieke gezondheid ondersteunen.

Professionele ontwikkeling, met kansen op opleiding en doorgroeimogelijkheden, en een inclusieve bedrijfscultuur die inzet op erkenning en positieve relaties, versterken dit welzijn. Ook de actieve betrokkenheid van medewerkers bij beslissingen die hen aanbelangen bevordert hun engagement. Door deze elementen samen te brengen creëren organisaties een omgeving waarin medewerkers niet alleen productief zijn, maar zich ook gewaardeerd en vervuld voelen.

Wat zijn de 5 pijlers van welzijn op het werk?

Welzijn op het werk rust op vijf essentiële pijlers die organisaties moeten integreren om zowel de levenskwaliteit van hun teams als de algemene prestaties te verbeteren.

• Een gezonde werkomgeving:IEen omgeving die fysiek comfortabel is , proper, goed verlicht, ergonomisch, en psychologisch ondersteunend, gesteund door respect, eerlijkheid en open communicatie.
• Balans tussen werk en privé : Flexibele uurregelingen en het stimuleren van echte ontkoppeling tijdens verlof verminderen stress en uitputting, wat een evenwichtiger dynamiek creëert.
• Erkenning en waardering: Regelmatige erkenning van inspanningen, zowel via formele systemen (promoties, beloningen) als informele waardering (dankjewel, complimenten), verhoogt motivatie en tevredenheid.
• Professionele ontwikkeling : Opleidingskansen en duidelijke loopbaanperspectieven geven medewerkers het gevoel dat hun groei belangrijk is en dat ze ondersteund worden in hun traject.
• Gezondheid en veiligheid : Een veilige werkomgeving en initiatieven voor mentale gezondheid (welzijnsprogramma’s, psychologische ondersteuning) zijn cruciaal om het welzijn te beschermen.

Door deze vijf pijlers centraal te zetten en goede praktijken rond welzijn toe te passen, bouwen organisaties aan een werkomgeving waarin medewerkers gemotiveerd, betrokken en veerkrachtig blijven. Dat versterkt niet alleen de levenskwaliteit op het werk, maar ook de prestaties van het volledige team.

Waarom welzijn op het werk een prioriteit moet zijn

Welzijn op het werk, en ruimer, gezondheid en welzijn binnen de organisatie, wordt een strategische prioriteit voor bedrijven, omdat het rechtstreeks invloed heeft op de gezondheid, de motivatie en de productiviteit van medewerkers.

Een positieve werkomgeving, met initiatieven die stress verminderen, de fysieke en mentale gezondheid ondersteunen en een gezonde balans tussen werk en privé stimuleren, maakt het mogelijk om:

• chronische gezondheidsproblemen door stress, zoals hart- en vaatziekten, te beperken
• de slaapkwaliteit te verbeteren en herstel te bevorderen
• motivatie en creativiteit te vergroten dankzij regelmatige erkenning en waardering

• absenteïsme te verminderen en turnover te beperken, waardoor teams stabieler worden

   

Een welzijnsbeleid is niet langer enkel een vorm van sociale verantwoordelijkheid. Het is een echte hefboom voor prestaties: een medewerker die zich goed voelt, is een medewerker die zich inzet. Daarom hebben veel organisaties welzijn verankerd in hun HR-strategie, ondersteund door evaluatietools zoals welzijnsenquêtes en regelmatige feedbackmomenten.

Welzijn op het werk in enkele cijfers

Volgens de Werkbaarheidsmonitor (SERV) geeft ongeveer één op drie werknemers aan dat zijn werk een positieve invloed heeft op het psychologisch welzijn, terwijl een significante groep zich in omstandigheden bevindt die schadelijk zijn voor de mentale gezondheid, onder invloed van stress, hoge werkdruk of psychosociale risico’s.

Deze cijfers benadrukken het belang van welzijn op het werk. Als iets meer dan 1/3 werknemers psychologisch voordeel haalt uit zijn werk, bevindt een niet te verwaarlozen groep zich in omstandigheden die schadelijk zijn voor hun mentale gezondheid of die wijzen op een tekort aan welzijn. Dat vraagt om gerichte actie.

Om de kwaliteit van het werk te versterken, is het essentieel om:

• regelmatig diagnosen uit te voeren (welzijnsenquêtes, continu feedback);
• preventie van psychosociale risico’s te versterken via opleiding en begeleiding;
• in te grijpen op ergonomie en werkorganisatie;
• een zorgzaam management en waardering te stimuleren.

Door deze inzichten op te nemen in een globale HR-strategie, en door gebruik te maken van beweeg- en welzijnsprogramma’s zoals Wellpass, verbeteren organisaties de mentale gezondheid van hun teams terwijl absenteïsme en verloop dalen.

Wat zegt de wet over welzijn op het werk?

Welzijn op het werk is in België niet alleen een verwachting, maar ook een wettelijke verplichting.

De Wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers en de Codex Welzijn op het Werk verplichten organisaties om veiligheid te garanderen en de fysieke en mentale gezondheid van medewerkers te beschermen.

Om aan deze verplichtingen te voldoen, moeten werkgevers onder meer:

• informatie en vorming organiseren om werknemers te sensibiliseren rond gezondheid, veiligheid en welzijn
• de nodige middelen voorzien om de arbeidsomstandigheden te verbeteren, gebaseerd op de risico’s die worden vastgesteld binnen het Dynamisch Risicobeheersingssysteem (DRBS)
• preventiemaatregelen nemen, onder andere voor psychosociale risico’s
• de evolutie in welzijnspraktijken opvolgen en de organisatie aanpassen wanneer nieuwe noden ontstaan
• luisteren naar de verwachtingen van werknemers, om risico’s te anticiperen en de levenskwaliteit op het werk te versterken

Hoe welzijn op het werk invoeren?

• Noden van medewerkers evalueren : Start met een analyse van de specifieke behoeften. Gebruik enquêtes, individuele gesprekken of focusgroepen om inzicht te krijgen in wat het welzijn beïnvloedt.
• Duidelijke doelstellingen bepalen: formuleer o.b.v. evaluaties doelstellingen die SMART zijn – specifiek, meetbaar, haalbaar, realistisch en tijdsgebonden.
• Een concreet actieplan opstellen: werk een plan uit met initiatieven, een tijdslijn, benodigde middelen en duidelijke verantwoordelijkheden.
• Teams betrekken en transparant communiceren: leg uit welke voordelen het beleid brengt en betrek medewerkers in elke stap van de uitrol.
• Uitvoeren en regelmatig opvolgen: Voer de initiatieven uit en monitor continu de vooruitgang. Blijf flexibel en stuur bij waar nodig. Vraag feedback aan de medewerkers.
• Evalueren en aanpassen : meet de resultaten af aan de oorspronkelijke doelstellingen. Pas het programma aan zodat het relevant blijft en inspeelt op veranderende noden.

Door deze zes stappen te volgen, kunt u een cultuur van welzijn op het werk creëren, waardoor zowel de tevredenheid van uw werknemers als de algehele prestaties van uw bedrijf verbeteren. 

Hoe het welzijn op het werk verbeteren?

Gezondheid en fysiek welzijn stimuleren

Organisaties kunnen de fysieke gezondheid van medewerkers versterken door sportabonnementen aan te bieden, sport op het werk te organiseren of activiteiten zoals yogalessen of meditatie tijdens de werkdag te voorzien.

Welzijnsinspanningen zoals stappenchallenges of andere beweeguitdagingen motiveren teams om meer beweging in hun dagelijkse routine op te nemen.

Leidinggevenden opleiden in welzijnsmanagement

De opleiding van leidinggevenden is essentieel. Door hen te trainen in het herkennen van signalen van stress of ongemak binnen hun teams, en door te werken rond actieve luistervaardigheid en zorgzaam leiderschap, kunnen ze medewerkers beter ondersteunen en de teamcohesie versterken.

Ergonomische werkplekken creëren

Een ergonomische werkomgeving vermindert fysieke belasting en verhoogt de productiviteit. Het installeren van ontspanningsruimtes waar medewerkers kunnen ontspannen en herbronnen, gecombineerd met goed ingerichte werkplekken, bevordert een positieve werksfeer en vermindert spanningen.

Flexibele werkvormen invoeren

Flexibele werkvormen, zoals telewerk en flexibele uurroosters, helpen medewerkers hun professionele en persoonlijke verplichtingen beter te combineren. Ze verlagen stress en voorkomen uitputting, terwijl ze tegelijk het engagement verhogen.

Medewerkers waarderen via erkenningsprogramma’s

Erkenning is een krachtige hefboom voor welzijn. Formele instrumenten zoals bonussen of promoties, en informele waardering zoals regelmatige complimenten of bedankjes, versterken de motivatie en het gevoel van verbondenheid.

Door deze oplossingen toe te passen en in te spelen op de evoluties rond welzijn op het werk, verbeteren organisaties de kwaliteit van het werkleven, verhogen ze de productiviteit en versterken ze de retentie van hun talenten.